Merhaba,
Sizlerle bu yazımda işletmelerin verimliliğin arttırılması amaçlı yürüttüğü stratejik yaklaşımlardan biri olan 5S i paylaşmak istiyorum. Belki de kendi yaşantılarımızın düzenlenmesine yardımcı olabilecek farklı bir bakış açısı ile bambaşka bir kapı aralayacak. 5S i işletmelerin ruhundan çıkartıp can damarı olan insana yaklaştırmak başarıya bütünsel bir yaklaşım kazandıracak.
Öncelikle 5S in ne anlam ifade ettiği, niçin stratejik yapılanmada bu kadar önemli rolü olduğunu açıklamaya çalışayım.
"5S" (5 ADIM) sistemi temizlik ve düzeni sağlamak için yaygın olarak kullanılan bir sistemdir. 5 S sisteminin hedefi, daha güvenli, daha etkin, daha iyi ve daha temiz çalışma ortamlarını yaratmaktır.5 S sistemi evde, büroda, fabrikada ve her türlü işletmede kolaylıkla uygulanabilir. 5 S, adını 5 Japon sözcüğün baş harflerinden alır; SEIRI, SEITON, SEISO, SEIKETSU ve SHITSUKE.
Bu tanımları biraz daha açalım.
1- SEIRI (Ayıklama, Sınıflandırma,Tasnif)
Gerekli ve gereksizler birbirinden ayrılır, gereksizler atılır. Çalışma alanındaki gereksiz aletler, kullanılmayan makineler, kusurlu ürünler, kağıtlar ve dokümanlardır.
2- SEITON (Düzenleme, Tertip, Düzen)
Gerekli olduğunda kullanıma hazır olmaları için malzemeler uygun ve güvenli yerlerde muhafaza edilmelidir. Böylece gerektiğinde kullanılmak üzere malzemeler aranırken saatlerce zaman harcanmaz.
3- SEISO (Temizleme, Temizlik)
Çalışılan yer tozdan ve kirden arındırılmalı ve temiz tutulmalıdır.
4- SEIKETSU (Standartlaşma, Süreklilik)
Temiz ve düzenli olmak alışkanlık haline getirilmelidir. Kontrol standartları oluşturularak uygulamaların sürekliliği sağlanmalıdır.
5- SHITSUKE (Disiplin, Takip)
Herkesin standartlara uyması sağlanmalıdır.
İşletmeler 5S uygulamalarını temel olarak aşağıdaki nedenlerden ötürü gerçekleştirirler.
• sıfır hata ve sıfır iş kazalarına ulaşmada önemli bir temel unsuru olması ve maliyetlerin azaltılmasında dolaylı etki sağlaması
• Kontrol dışı proseslerden kaynaklanan israfların ortadan kaldırılması
• Makine, ekipman, malzeme ve stokların yerleşim yerlerinin ve konumlarının kontrol altına alınması
• Sıfır değişim zamanı ile üretim miktarının artması
• Sıfır arıza daha iyi makine randımanının sağlanması
• Sıfır hata ile yüksek kalite getirisi
• Sıfır israf düşük maliyet getirisi
• Sıfır gecikme ile güvenilir teslimat sağlanması
• Sıfır şikayet ile daha çok güven sağlanması
Şimdi 5S i her bir adımında kendi yaşantımıza uygulamaya çalışalım.
1- SEIRI (Ayıklama, Sınıflandırma,Tasnif)
"Bitmeyen işler, ulaşılamayan hedefler…hepsi mi hayal?!"
Bir gün iş alanınızdan uzaklaştığınızda bile geri dönüldüğünde birikmiş işler krizi çoğu zaman başarılı olma arzusu ile sağlığımıza zarar verici boyutlara gelebiliyor. Başarılı olma ve yetkin, verimli, etkili bir insan olarak görülme gereksinimimiz sıklıkla bedenimize, zihnimize iyi bakmamıza engel olmakta ve çoğu zaman ailelerimize, sosyal çevremize olan görevlerimizi aksatmamıza yol açabilmektedir.
Öyleyse kendi içimizde var olan potansiyeli en doğru biçimde açığa çıkartacak, doğru sonuçlara götürecek ve de en önemlisi bizi gerçekten mutlu edecek unsurların listesini oluşturarak başlayabiliriz. Listede yer alan her bir madde stres düzeyimizi yükselten gereksiz olabilecek unsurlardan arınmış, iş-aile-sosyal çevre açısından dengeli dağıtılmış bir yapıda olacaktır. Sırf insanlar hakkımızda iyi düşünsün diye istemediğimiz işleri yapmak zorunda kalarak enerjimizi hor kullanmayacağımız ya da çoğu zaman önem/öncelik birbirine karışmış durumlarda boşa sergilenen çırpınışların olmadığı özerk bir alan da diyebiliriz. Kendimize dürüst davranarak bir işi başkaları için değil kendimiz için yapabilmek; böylece daha mutlu, insanlar tarafından daha çok sevilen ve birlikte zaman geçirilmesi daha güvenli insanlar olabiliriz.
2- SEITON (Düzenleme, Tertip, Düzen)
"Her var oluşun bir anlamı var… "
Bizi biz yapan değerlerin hatırda tutulduğu bir alan şimdi içinde bulunduğumuz. İlişkilerin yıpratılmadan yaşandığı, iş/özel yaşamlarımızın birbirine kurban edilmediği, doğru öngörülerle temellendirilmiş ilişki modellerinin kurulduğu ve gereksiz yere tüketilmediği, aklın kalp ile birlikte yürüdüğü kısaca insan oluşumuzdaki öz değerlerle birlikte olduğumuz her an her yer…
3-SEISO (Temizleme, Temizlik)
"Gizlenmiş mutluluk "
Hepimiz kendi yaşamımızda huzur ve mutluluğun peşinden koşarız. Bunun için zihinsel ve bedensel anlamda gerekli olan tüm destekleyici unsurlar dönemsel önceliklerle yaşamlarımızın vazgeçilmez unsurları haline geliverir. Bu bazen hiç bitmesin istediğimiz bir romanın son sayfalarında, bazen dinlerken ruhumuzun da dinlendiği bir melodide, bazen saatli de olsa yaşantılarımızda planlanmış spor seanslarında ve bazen de düşüncelerimizdeki içsel kayboluşlarda…Sonucunda arınmış, tazelenmiş bakış açıları ile yeniden yinelenen yapılarda bu sefer biraz daha güçlü yer alabilmek.
4- SEIKETSU (Standartlaşma, Süreklilik)
" Standart mutluluk!!"
Sürekli olanın her ne kadar bir süre sonra cazibesinin azalacağını düşünsek de standartlaşmanın bize sunacağı bir kolaylık olacaktır. Artık hayatımıza yeni anlamlar katacak her bir unsurun yeniden keşfi ile potansiyelimizi doğru yönetmeyi de sürekli kılmış olacağız. Bunun getirileri her anlamda önce bize daha sonra da çevremize yapıcı biçimde yansıyacaktır.
5- SHITSUKE (Disiplin, Takip)
"BİZ iyi bir takımız"
Sistemdeki tüm paydaşların bu standartlara uymaya teşvik edilmesi anlamına gelirken yaşamlarımızda bu katılım beden, akıl, kalp ve ruh ile ancak olabilir. Dolayısıyla istemek, hissetmek, planlamak ve uygulamak sonucunda da kendi 5S imiz tamamlanmış oldu.
İnsan hayatını işletmelerin yaşamlarına benzetmekten ziyade işletmelere verilmek istenen ruhun kaynağının insanın kendisi olduğu gerçeğini düşünebiliriz. Kendi refahını yakalamış kısaca mutlu bireylerden oluşmuş her yapıda var oluş amacına en uygun biçimde bütün sistemleri kolaylıkla uygulayabilir ve yaşatabiliriz.
Bütün disiplinlerin temelinde sürekliliğin sağlanması yatıyorsa sistemlerin vazgeçilmez unsuru insanların bu yolculuktaki sürekliliğini sağlamak da önce bize- kendi mutluluğumuz için uğraşmaya- düşüyor.