Paydaşlarına değer yaratmak.. Risk Yönetimi denince kişinin kendini dış etkenlere karşı korumak için uyguladığı bir yönetim süreci akla gelebilir. Bu yaklaşım çıkarların çoklanması için vazgeçilmezdir fakat asıl olan “paydaşlarına değer yaratmak” olduğunda kendinle beraber süreçlerden etkilenecek herkesin çıkarlarını da eşdeğer seviyede gözetmek önem kazanır yani zararsa korumak faydaysa çoklamak.

İşletmelerimizde risk yönetimi denince ise ilk akla finansal risklerin yönetilmesi gelebilir internet araştırmalarında da çalışmalar ağırlıklı finansal yapının korunması üzerine bir risk yönetim yaklaşımı geliştirmiş. Ne zamanki yönetimde sistem yaklaşımı benimsendi, sistemde insan unsuru dikkate alınmaya başladı bu sefer işletmeler için insan kaynağı odaklı politikalar da çoğaldı geliştirildi. Bu sevindirici bir bakış açısı. İnsan kaynağından daha fazla verim alabilme çabası merkezinde insanı anlama gayretinden beslenir. İnsan kaynağı nasıl daha iyi çalışır, nasıl verimsizlikler ortadan kalkar, nasıl daha yaratıcı düşünceler ortaya çıkar, nasıllar hep insandan daha fazla olumlu sonuçlar alabilmek için soruldu yanıtları işletme stratejilerine insan kaynakları yönetimi başlığı altında yerleşti.

Fakat günümüzde risk yönetimine farklı bir noktadan sizleri bakmaya davet ediyorum. İnsan yaşamının dikkate alındığı bir anlayıştan insanın gözetildiği bir bakış açısından. Günümüzde bu noktaya getirebilmek için işletmeleri her ne kadar “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği” başlığı altında pek çok uygulama zorunlu hale getirilmiş olsa da uygulamaların pek çok değişim parçasında olduğu gibi yapılanın felsefesini anlamadan neden varolduğunu idrak etmeden “uygula geç” mantığıyla yerine getirilmesiyle bu çok önemli işletme yönetim konusu uygulanmak uygulanmazsa ceza yaptırımı yaklaşımından öteye gidemedi. İşçi sağlığı ve iş güvenliği bizler için insanı değere almaktan çok uzaklaştı göstermelik yapılan pek çok farklı uygulama havuzuna eklendi. Biz de elbirliğiyle insan yaşamını çöpe attık. Önce zihinlerde sonra işletme kitaplarında sonra da gerçekte.

Risk yönetimi; olmadan önlem alma çabasını ya da olduğunda hemen aksiyon alma yetkinliğini içerir. Günlük yaşantımızda, işletme kararlarında, yatırım analizlerinde aslında her kararın öncesinde bizi durup düşündüren risk faktörünün kendisidir. Risk yönetim yaklaşımı belirsizlikleri ortadan kaldırmayı ve beklentinin dışında gelişebilecek durumlarda nasıl hareket edileceğini planlamayı içerir. Bu beklenmedik durumlar genelde olumsuz durumlardır. Fakat bu durumları önceden senaryolamak ve çözümlerini de beraberinde planlamak önceden önlem almayı ve olumsuz durum olduğunda en az hatta sıfır zararla sonuca ulaşmaya yardımcı olur. Aksi durumda olumsuzluklar yaşandığında şanslıysak en az zararla süreci sonlandırabiliriz. Bu şans ise çözüm üretebilme yetkinliğine  çok bağlıdır.

Yakın zamanda Soma’da yaşanan maden faciasında 307 işçimiz yaşamını kaybetti. 307 kişiyle beraber tüm Türkiye’yi yasa boğan bu kazada bütün ülke olarak seferberlik ilan ettik fakat 307 kişinin yaşamı kurtarılamadı. Günlerce medya bu kazayı değerlendirdi saatler süren oturumlar düzenlendi ve dönüp dolaştı çözüm “Risk Yönetimi” ne geldi. Eğer işletme sahipleri iş yerinde çalışma şartlarında beklenmedik durumları önceden senaryolayabilseydi ve bu durumlarda alınacak önlemleri planlayabilseydi yaşamlar heba olmazdı. Aynı faciayı bu kez Karaman’da yaşadık. Yine aynı senaryo yine aynı ağıtlar yine aynı sonuç. Suçlunun aranması ve bulunması gönülleri rahatlatacaksa gelecekte olası kazalar için de mi aynı son beklenecek? Sadece madenlerimizde değil bütün işletmelerde özellikle beden kullanılarak yürütülen bütün süreçlerin risk yönetiminde akıllara bile gelmeyecek senaryoları sanki olacakmış gibi üretmesi gereken önlemi alması hem vicdanları hem de yaşamları koruyacaktır. Bütün işletme sahiplerini risk yönetiminde daha duyarlı davranmaya bütün çalışanları işletmelerde alınan önlemler konusunda daha bilinçli olmaya davet ediyorum.

Sürdürülebilir başarı için önce insana değer katmak...

Senem Kılıç

Bilgisayar Mühendisi & Yönetim Danışmanı